KORUYUCU ÖNLEMLER

HİJYEN 
Sağlığımızı korumak ve devamını sağlamak için yapılan temizlik ve bakımlardır. 

Hijyen kişide başlar. Herkes kendi temizlik ve bakımından sorumludur. Kişi bakımını kendisi yapamıyorsa; gereksinimleri belirlenip hijyenik bakımı; sağlık ekibi, ailesi ya da refakati tarafından yapılır. Hasta olabildiği kadar bakıma katılmalıdır. 

Enfeksiyon hastalıklarından korunmanın en etkili yolu el yıkamadır. Uygun el yıkama ile hastane enfeksiyonlarının % 90′ ının önlendiği araştırmalar sonucu saptanmıştır. Bu nedenle ellerimizi sık sık uygun bir şekilde yıkamalıyız 

 

•    Tırnaklarınızı orta kısalıkta kesilmeli 

•    El yıkama işleminden önce yüzük ve saat gibi takıları çıkarılmalı 

•    Lavaboya dokunulmamalı 

•    İyi bir temizlik sağladığından ılık su kullanılmalı 

•    Enfeksiyonun yayılmasını en aza indirdiğinden sıvı sabun tercih edilmeli 

•    Eğer kalıp sabun kullanılıyorsa köpüğü iyice durulayın ve kuru kalacağı bir düzenekte tutulmalı 

•    Elleri, parmak aralarını, tırnakları iyice ovuşturulmalı 

•    Yıkama işlemi en az 20 sn. sürdürülmeli 

•    Ellerinizi iyice durulanmalı 

•    Enfeksiyonun yayılmasını en aza indireceğinden tek kullanımlık kağıt havlu ile kurulanmalı 

•    Musluğu kağıt havlu ile kapatılmalı 

 

– Yiyeceklere dokunmadan önce ve sonra; 

Kişisel bakım uygulamalarından önce ve sonra; 

Tuvalete girmeden önce ve sonra; ellerinizi mutlaka sıvı sabun ve su ile yıkanmalı 

– Mutfak işleri dışında eller banyo ya da tuvalette yı kanmalı 

 

•    Orta sertlikte tüm yüzeye rahatça erişebilecek bir fırça kullanılmalı 

•    Diş macununun nohut tanesini kadar olması yeterli 

•    Diş fırçanızı 3 ayda bir değiştirilmeli 

•    Diş ipi kullanımı alışkanlık haline getirilmeli 

•    Yenilen her yiyecekten sonra ağız çalkalanmalı 

•    Eğer takma diş kullanıyorsa akşam yatmadan çıkarılmalı, fırçalayıp, her gün değişen tuzlu su içine konulmalı 

 

•    Saçlar gün aşırı yıkanmalı 

•    Her gün taranmalı, uzunsa fırçalanmalı 

•    Hasta yataktan kalkamıyorsa yatakta saç banyosu yaptırılmalı 

•    Hastanın alışkanlıkları göz önüne alarak ( kullandığı şampuan, saç kremi gibi ) saç derisi hırpalanmadan yumuşak hareketlerle, kulak ve gözleri korunarak yıkanmalı 

•    Saçları kurulanmalı ve taranmalı  

 

Kulak yoluna bir şey sokulmamalı, sadece dış kulak ( kıvrımlı kısmı ) temizlenmeli 

 

Hafif su çekilerek yapılmalı, hızlı sümkürülmemelidir, kılcal damar kanamalarına yol açabilir. 

 

•    Her hastanın kendine ait komod, sürgü ya da ördeği olmalı 

•    Bunların temizliğini önce çamaşır suyu sonra sabunlu su ile yapılmalı ve iyice durulanmalı 

•    Genital bölge temizliği komod işlemi sonrası, tuvalet ihtiyacı sonrası , banyoda , yatak banyosunda uygulanmalı 

•    Her işlemden önce ve sonra eller su ve sabunla uygun teknikle yıkanmalı 

•    Temizliği bayanlarda yukarıdan aşağıya doğru yapılmalı 

•    Genital bölge temizlenirken ya da kurulanırken tek hamlede işlem yapılmalı, kir bulaştırmamalı 

•    Bölgeyi temiz ve kuru tutulmalı 

•    Vücuttaki istenmeyen tüyleri uygun şekilde alınmalı 

 

Her gün bir veya birkaç kez yıkayın 

Kişi ayak bakımını kendi yapamıyorsa refakati bu işi üstlenmeli 

•    Topuklarda sertleşme varsa 1 saat önceden vazelin sürülmeli 

•    Düz kesilmeyen tırnaklar; uzayınca tırnak batmasına yol açabileceğinden tırnakları düz ve orta kısalıkta kesilmeli      

 

•    Parmak aralarını iyice yıkanmalı ve kurulanmalı 

•    Kuru bir cilt yapısı varsa nemlendirici sürülmeli 

•    Ayakkabı seçimine dikkat edilmeli, bası yarası yönünden cilt sık aralıklarla kontrol edilmeli 

•    Ayağın normal şeklini korumak için uygun pozisyonlarda kalması sağlanmalı 

 

1-Deri Bakımı İçin Temizlik Şarttır. 

 

• Gün aşırı banyo yapılmalı 

• Banyo sırasında hastanın güvenliği sağlanmalı 

• Mahremiyetini korumaya özen gösterilmeli 

• Banyo suyu sıcaklığını iyi ayarlanmalı, hastanın vücut ısısı kontrol altında tutulmalı 

• Hastanın mümkün olduğu kadar bakıma katılması sağlanmalı 

• Banyo yaptırılamayan hastalara her gün yatakta silme banyosu yaptırılmalı 

 

•    Banyo öncesi hastanın boşaltım ihtiyacını giderilmeli 

•    Eller uygun yıkama yöntemine göre yıkanmalı 

•    Ağız bakımı yapılmalı 

•    Eller yıkanmalı 

•    Giysilerini çıkarılıp, üzerine banyo örtüsü örtülmeli 

•    Temizliği; temizden kirliye, uzaktan yakına doğru yapılmalı 

•    Yüzden ( uzak göz; yakın göz, alın, burun, yanaklar ve çene ) başlayarak kollar (uzak kol, yakın kol ) , eller, gövde, bacaklar ve en son genital bölge temizliği yapılmalı 

•    Sabunlama, durulama, kurulama sırasını takip edilmeli 

•    Yatakta saç banyosu yaptırılmalı 

•    Banyodan sonra temiz ve kuru kıyafetler giydirilmeli 

 

Mesane ( İdrar kesesi)

İdrarı uygun basınçlarda depolayan ve yeterli birikim olunca kasılıp idrarın boşalmasına yardımcı olan organdır. Nörolojik problemlerden dolayı ( Beyin ve omurilik hasarı, idrarı kontrol eden kasları yöneten sinirlerdeki bölgesel hasar gibi… ) bu işlev bozulur ve üriner sistemde ciddi problemler oluşabilir. 

Üriner sistemde bozulma, böbrek fonksiyonlarında bozulma, alt ve üst üriner sistemde enfeksiyon, istemsiz idrar kaçırma gibi olumsuzlukları önlemek için mesane eğitimi yapılır. 

 

1-Kateterizasyon yöntemleri: 

Bir kateter yardımı ile mesaneye girilip idrarın boşaltılması işlemidir. 

 

Değişik uygulamaları vardır. 

Aralıklı kateterizasyon 

1.Steril aralıklı kateterizasyon ( SAK ) 

2.Temiz aralıklı kateterizasyon ( TAK ) 

Prezervatif ( kondom ) kateterizasyon 

Devamlı kateter uygulaması 

2- Davranış terapisi:

Hastanın 2-3 saatte bir tuvalete yada sürgüye oturup uyarı ile idrarını normal yoldan yapmaya çalışmasıdır. ( Uyarı için pubis kılları hafif çekilir ya da hafif masaj yapılarak idrar yapılmaya çalışılabilir. ) 

3-Medikal tedavi: 

4-Cerrahi tedavi: 

 

•    Sonda sabitleyici bant cilde temas etmemeli 

•    Sondayı sabitlemek amacı ile penis fazla sıkılmamalı 

•    2 günde bir sonda değiştirilmeli 

•    her gün kızarma, morarma, yara açısından kontrol edilmelidir. 

Devamlı Kateterizasyon Uygulamasının Sakıncaları ; 

Üriner sistem bozuklukları 

Üriner sistem enfeksiyonu 

Mesane kanseri riskinin artması 

• Mesane Taşı 

• Böbrek taşı 

• Psikolojik ve sosyal travmaya sebep olabilir. 

 

Bu sakıncalarından dolayı kateter uygulaması gereken hastalarımıza aralıklı kateterizasyonu, yani belli aralıklarla ( 3-6 saat gibi ) kateter ile mesaneye girilip idrarın boşaltılmasını öneriyoruz. 

Ev ortamında kateter uygulamasını steril yapmaya gerek yoktur. Bu yüzden ev ortamında daha pratik ve ekonomik olduğu için temiz aralıklı kateterizasyon uygulanmalı 

Malzemeler; 

Nelaton sonda 

İdrar torbası 

Islak mendil 

Steril kayganlaştırıcı jel ya da kaynamış soğumuş su 

Kateter seçimi 

Bayan hasta; 12 – 14 – 16 – nolu 

Erkek hasta; 12 – 14 – 16 nolu 

Çocuk hasta; 6 – 8 – 10 nolu 

 

Vücut direncini arttırmak için dengeli ve düzenli beslenilmeli 

Bası yaraları çabuk kapanması için; balık, tavuk, yumurta, süt gibi yüksek proteinli, çinkodan zengin gıdalar alınmalı 

Yüksek tansiyon, şeker hastalığı gibi ömür boyu diyet yapmaları gerekenler asla diyetlerinizi bozmamalı 

Yatağa bağımlı hastalar oturtularak beslenmeli ya da başı mutlaka yükseltilmeli 

Yemek yedikten sonra hemen yatırılmamalı en az 30 dakika oturtulmalı ya da başı yüksekte tutulmalı 

Gece yatmadan 2-3 saat öncesine kadar 8 – 10 su bardak sıvı günlük düzenli aralıklarla alınmalı 

Çok zayıf ve de çok şişman kişilerde bası yarası açılma riski çok daha yüksektir, bu sebeple kilo normal sınırlarda tutulmalı, sigara içilmemeli ve sigara yanıklarına karşı dikkatli olunmalı 

 

Boşaltım ihtiyacını kontrol edemeyen hastalara eğitim yoluyla normal boşaltım alışkanlığının tekrar sağlanması için beslenmenin düzenlenmesi ve hijyenik bakımı kapsayan işlemlerdir. 

Barsak eğitiminin uygulandığı durumlar; 

 

-Boşaltımı kontrol edememe ( Dışkı kaçırma ) 

-Omurilik yaralanmaları 

-Kabızlık şikayetleri 

-Diğer… 

 

• Problem tespit edildiğinde önceki boşaltım alışkanlığınızı göz önünde bulundurulmalı ( haftada kaç kez boşaltım? Saat kaçta? ) 

• Şu anda kaçırma oluyorsa ne zaman oluyor ( Sabah mı? Öğle mi? Akşam mı? Yemeklerden ne kadar sonra?) kayıt edilmeli 

• Dışkının özelliği nasıl ( Rengi? Kıvamı? Kanlı mı? ) kayıt edilmeli 

• Elde ettiğiniz bilgiler doğrultusunda her gün yemeklerden yarım saat sonra 30 dakika kadar tuvalet ya da komod da oturulmalı 

• Bası yarası oluşmaması için Komod da sürtünmelerden kaçınılmalı 

• Bu işlemden 15 dakika önce saat kadranı yönünde karına hafif masaj yapılarak barsak hareketleri uyarılabilir 

• İşleme yardımcı olmak için her gün aynı saatlerde yemek yemeye çalışılmalı 

• Sindirime yardımcı lifli ve posalı gıdalar alınmalı ( kepekli ekmek, sebze, meyve gibi..) 

• Mümkünse meyveleri kabukları ile tüketilmeli 

• Her gün saat 19.00 ( yatmadan üç saat öncesine ) kadar düzenli aralar ile 8- 10 bardak su alınmalı 

• Düzenli egzersiz yapılmalı 

• Sağlık ekibi ve ailenizle işbirliği içinde olunmalı 

• Komod, sürgünün temizliğini önce çamaşır suyu sonra sabunlu su ve en son sıcak su ile iyice durulayarak yapılmalı 

• Tuvalet temizliğine çok önem verilmeli